ISTORIJA SRPSKE CRKVE

 

ISTORIJA SRPSKE CRKVE
 

 
Crkveno ujedinjenje
 
Kad je ostvareno političko ujedinjenje nije prestavljalo sobom nikakvu teškoću crkveno ujedinjenjen. Još 18. decembra 1918. godine beše se skupila konferencija samostalnih crkava u Karlovcima na kojoj behu predstavljene Srbija (autokefalna), Karlovačka mitropolija (autokefalna), Crnogorska crkva (autokefalna) i Bosansko-hercegovačka crkva (autonomna) i dalmatinsko-istarska. Na toj konferenciji bi izjavljena želja da su svi za ujedinjenje, i da se otpočne rad na ujedinjenju svih srpskih crkava. Kako je neko trebao da uzme inicijativu za izvođenje ovoga posla, to se svi složiše u tome da istu preuzme beogradska mitropolija. U tom cilju bi sazvan Arhijerejski sabor 25. februara 1919. godine koji donese odluku da se u što skorijem vremenu sazove konferencija sviju arhijereja kako autokefalnih tako i svih drugih koji potpadaju pod našu državu, na kojoj će se svi upoznati sa dosadašnjim radom po pitanju ujedinitelja, kao i da se utvrdi plan budućeg rada.
Konferencija je sazvana 11. maja 1919. godine u Beogradu i na njoj je konstatovano duhovno, moralno i administrativno jedinstvo svih crkvenih oblasti. Na toj konferenciji izabran je privremeni odbor episkopa, pod imenom „Središni arhijerejski sabor ujedinjene srpske crkve“, sa sedištem u Beogradu. Da bi rad ovoga sabora imao zvaničan karakter Kralj je sankcionisao „Uredbu o ustrojstvu Arhijerejskog sabora“ (od 28. avgusta 1919. godine) od 12 članova.
Ovaj sabor prvo je otpočeo pregovore sa bukovinskim mitropolitom zbog Zadarske i Boko-kotorske eparhije. Otpusna gramata sledovala je 9/22 novembra 1919. godine. Zatim su nastavljeni ranije započeti pregovori sa Carigradskom patrijaršijom od 1914. za oblasti u Makedoniji, kao i za otpust Bosanske i Hercegovačke crkve. Jednovremeno sa ovim pokrenuto je i pitanje o obnovljevanju Pećke patrijaršije. U Carigradu je tada bila upražnjena katedra zbog ostavke Germana V (1918. godine) te se pregovori morali voditi sa Sinodom. Između delegata srpskih i grčkih postignut je sporazum 11. marta 1920. godine i time dobiven od Sinoda dekret 19. marta 1920. godine.
Kad su tako povoljno završeni pregovori kraljevim ukazom od 17. juna 1920. godine proglašeno je ujedinjenje pravoslavnih crkvenih oblasti u Kraljevstvu Srba, Hrvata i Slovenaca. U sastav su ušle: Beogradska, Karlovačka i Crnogorska mitropolija, dotle autokefalne; Bosansko-hercegovačka mitropolija kao autonomna; Zadarsko-istarska i Boko-kotorska episkopija zatim mitropolije Skopljanska, Raško-prizrenska, Veleško-debarska, Bitoljska (Pelagonijska), Prespansko-ohridska, deo mitropolije Vodenske, mitropolija Strumička i deo Poleanske (Dojranske) episkopije.
Na taj način izvršeno je ujedinjenje svih srpskih crkava u jednu, i time ostvaren mnogovekovni san naroda srpskog i sveštenstva srpskog.