ISTORIJA SRPSKE CRKVE
Crkveno ujedinjenje
Kad je ostvareno političko ujedinjenje nije prestavljalo sobom nikakvu teškoću crkveno ujedinjenjen. Još 18. decembra 1918. godine beše se skupila konferencija samostalnih crkava u Karlovcima na kojoj behu predstavljene Srbija (autokefalna), Karlovačka mitropolija (autokefalna), Crnogorska crkva (autokefalna) i Bosansko-hercegovačka crkva (autonomna) i dalmatinsko-istarska. Na toj konferenciji bi izjavljena želja da su svi za ujedinjenje, i da se otpočne rad na ujedinjenju svih srpskih crkava. Kako je neko trebao da uzme inicijativu za izvođenje ovoga posla, to se svi složiše u tome da istu preuzme beogradska mitropolija. U tom cilju bi sazvan Arhijerejski sabor 25. februara 1919. godine koji donese odluku da se u što skorijem vremenu sazove konferencija sviju arhijereja kako autokefalnih tako i svih drugih koji potpadaju pod našu državu, na kojoj će se svi upoznati sa dosadašnjim radom po pitanju ujedinitelja, kao i da se utvrdi plan budućeg rada.
Konferencija je sazvana 11. maja 1919. godine u Beogradu i na njoj je konstatovano duhovno, moralno i administrativno jedinstvo svih crkvenih oblasti. Na toj konferenciji izabran je privremeni odbor episkopa, pod imenom „Središni arhijerejski sabor ujedinjene srpske crkve“, sa sedištem u Beogradu. Da bi rad ovoga sabora imao zvaničan karakter Kralj je sankcionisao „Uredbu o ustrojstvu Arhijerejskog sabora“ (od 28. avgusta 1919. godine) od 12 članova.
Ovaj sabor prvo je otpočeo pregovore sa bukovinskim mitropolitom zbog Zadarske i Boko-kotorske eparhije. Otpusna gramata sledovala je 9/22 novembra 1919. godine. Zatim su nastavljeni ranije započeti pregovori sa Carigradskom patrijaršijom od 1914. za oblasti u Makedoniji, kao i za otpust Bosanske i Hercegovačke crkve. Jednovremeno sa ovim pokrenuto je i pitanje o obnovljevanju Pećke patrijaršije. U Carigradu je tada bila upražnjena katedra zbog ostavke Germana V (1918. godine) te se pregovori morali voditi sa Sinodom. Između delegata srpskih i grčkih postignut je sporazum 11. marta 1920. godine i time dobiven od Sinoda dekret 19. marta 1920. godine.
Kad su tako povoljno završeni pregovori kraljevim ukazom od 17. juna 1920. godine proglašeno je ujedinjenje pravoslavnih crkvenih oblasti u Kraljevstvu Srba, Hrvata i Slovenaca. U sastav su ušle: Beogradska, Karlovačka i Crnogorska mitropolija, dotle autokefalne; Bosansko-hercegovačka mitropolija kao autonomna; Zadarsko-istarska i Boko-kotorska episkopija zatim mitropolije Skopljanska, Raško-prizrenska, Veleško-debarska, Bitoljska (Pelagonijska), Prespansko-ohridska, deo mitropolije Vodenske, mitropolija Strumička i deo Poleanske (Dojranske) episkopije.
Na taj način izvršeno je ujedinjenje svih srpskih crkava u jednu, i time ostvaren mnogovekovni san naroda srpskog i sveštenstva srpskog.
KOMENTARI